بررسي تطبيقي دفاع پيشدستانه و پيشگيرانه از منظر حقوق بين الملل با تأكيد بر حملات 11 سپتامبر

بررسي تطبيقي دفاع پيشدستانه و پيشگيرانه از منظر حقوق بين الملل با تأكيد بر حملات 11 سپتامبر
چكيده

ظرف چند دهه اخير بهخصوص با نظام فروپاشي دو قطبي و پايان جنگ سرد ، نوع جديدي از دفاع تحت عنوان   (دفاع پيشدستانه) وارد ادبيات حقوق بين المللي شده است. طبق مفهوم سنّتي ، لازمهي دفاع مشروع، وقوع حملهي مسلّحانه از جانب دشمن است . اما حاميان دفاع پيشدستانه، فراتر رفته و با ارائهي تعريفي جديد از دفاع مشروع، از دفاع در برابر حملهي مسلّحانه ي قريب الوقوع صحبت ميكنند، حملهاي كه هنوز صورت نگرفته است، اما به احتمال قريب به يقين به زودي رخ خواهد داد. بر اين اساس، دولتها حق دارند حملهي احتمالي قريبالوقوع را شناسايي و پيشبيني كرده و به طور پيشدستانه قبل از آنكه دشمن اقدام كند در استفاده از نيروي مسلّح پيشي بگيرند و تهديد احتمالي را دفع كنند. دفاع پيشدستانه بعد از 11 سپتامبر در دكترين كشورهاي غربي جايگاه خاصي پيدا كرده است. اين كشورها با توجه به توان نظامي و مالي خود در پي قابل قبول جلوه دادن اين دكترين هستند. اين نوع از دفاع، به طور صريح مخالف مادّهي 51 منشور كه خود مبيّن دفاع مشروع است، ميباشد. گزارشهاي دبيركل و آراء ديوان بينالمللي دادگستري هم مؤيد اين دكترين هستند. اين دكترين كه پس از حوادث 11 سپتامبر از سوي ايالات متّحدهي آمريكا و براي حمله عليه افغانستان و عراق به آن استناد شده است، از هيچ جايگاهي در حقوق بينالملل برخوردار نبوده و كاملا غير مجاز و مخالف با قوانين و روح حاكم بر منشور ميباشد.

واژگان كليدي: دفاع پيشدستانه، دفاع مشروع، دفاع پيش گيرانه، رويّهي دولتها، حقوق بين الملل.